Waarom juist de VU zich diep moet schamen
Toen de VU op 23 december 1880 de allereerste collegereeks opende, zaten er vijf studenten in de Schotse Zendingskerk, een eigen gebouw was er nog niet. Vijf studenten voor de hele nieuwe universiteit, evenveel als er nu studenten zijn voor de bachelor Nederlands. De protestantse natie was trots op die vijf studenten: er was een particuliere universiteit gerealiseerd, met vooralsnog drie faculteiten: rechten, letteren en godgeleerdheid. Voor de oprichting was een kapitaal nodig geweest van een ton guldens – dat werd voor een deel bijeengebracht door de ‘kleine luyden’ van inspirator Abraham Kuyper. Voor de financiële voortzetting bleef de VU tot 1970 afhankelijk van bijdragen uit eigen kring: in protestantse gezinnen stond het groene spaarbusje klaar, ook het kleine werd gewaardeerd.
Toen Abraham Kuyper in 1880 zijn befaamde inwijdingsrede hield, Souvereiniteit in eigen kring, wees hij Bilderdijk, Da Costa en Groen van Prinsterer aan als degenen die een ‘geest van genade, gebed en geloof’ teruggebracht hadden in eigen kring, na de rampzalige Franse Revolutie. Het Réveil, een in de literatuur gewortelde beweging, had de aanbidding van aardse machten neergehaald en daarmee werkelijke vrijheid gebracht. Zie hier de oorsprong van en de motivatie voor de Neerlandistiek aan de VU. De eerste hoogleraar Nederlandse taal- en letterkunde, die aangesteld werd in 1925, was Jacobus Wille, vooral gericht op de historische literatuur en een Bilderdijkbewonderaar. Hij zou zich ook gaan ontfermen over de bibliotheek, die hij uitbouwde met prachtige historische boeken en documenten.
Vijf bachelorstudenten zijn de reden van de VU om in 2019 te stoppen met de bachelor Nederlands, die overigens eigenlijk al niet meer bestond. Er is alleen een uitgeklede variant met de naam: ‘Literatuur en samenleving: Nederlands’. Met zo’n benaming voor een studierichting ben je al bijna kansloos op de middelbare school. Wie durft aan zijn klasgenoten te bekennen dat hij ‘literatuur en samenleving’ gaat studeren? Mislukking en somberheid is ingebouwd. De benaming verdoezelt dat bij Nederlands studeren ook taalkunde en taalbeheersing hoort, en dat je grammaticalessen moet kunnen geven als je leraar Nederlands wil worden. Degenen die het vak Nederlands aan de VU teruggebracht hebben tot ‘literatuur en samenleving’ moeten in verregaande onnozelheid gedacht hebben dat daarmee meer studenten aangetrokken zouden worden. Terwijl juist de diversiteit van het vak, met historische en moderne literatuur, met historische en moderne taalkunde, met taalbeheersing, het vak zo mooi maakt en tegelijk zo plooibaar en toepasbaar in de maatschappij. Met die reducering is de afgang van Neerlandistiek aan de VU dus ingezet. En nog eens onderstreept door de opheffing van het Museum van Willem Bilderdijk twee jaar geleden, die ooit een boegbeeld van de VU was.
Het is onverdraaglijk en onvergeeflijk dat een erkende, gesubsidieerde brede universiteit in Nederland zijn eigen moedertaal niet meer bestudeert. Zou er één ander ontwikkeld land ter wereld zijn waar dat mogelijk is? En moet de economie de motivatie zijn om iets op te heffen? Studeren kost de staat geld, hoewel op vijf studenten Nederlands minder toegelegd wordt dan op vijf studenten medicijnen. Is er dan geen enkel vertrouwen in de mogelijkheden tot groei? Aan de Universiteiten van Leiden en Nijmegen is het aantal eerstejaars Nederlands dit jaar wél toegenomen.
De geschiedenis van de Neerlandistiek aan de VU was er tot nu toe een om trots op te zijn, met gerenommeerde hoogleraren en hoogwaardige proefschriften in de loop der jaren. Het Nederlands, de taal van de Bijbel, van Bilderdijk, van Maarten ’t Hart en Jan Siebelink, die zou juist aan de VU bestudeerd moeten worden vanwege de rechtstreekse band met het verleden. De vaders die de VU oprichtten, met hun geloof in educatie voor de kleine luiden, die daarvoor het kapitaal vergaarden onder die kleine luiden, geloofden dat taal, godsdienstigheid, maatschappelijke betrokkenheid samenhangend waren te bestuderen. De VU zou zich diep moeten schamen dat ze de afgod Mammon is gaan vereren.
20 Reacties op “Waarom juist de VU zich diep moet schamen”
Trackbacks / Pingbacks
- 3 maart, 2019 -
- 5 maart, 2019 -
Wat een prachtig verwoorde afschuw van de afbraakgeest aan de VU. Steeds verder verwijderd van haar wortels, steeds verder verwijderd van haar bestaansgrond. Logische ontwikkeling, maar zoals jij aantoont ook erg zonde. Het beheer van de historische betekenis van het gereformeerde protestantisme wordt overgelaten aan de Vrijgemaakt Gereformeerde universiteit van Kampen.
Helemaal mee eensn!
Ongelooflijk inderdaad. Wat een armoede.
Wat een mooi bericht! Dank u.
Geheel mee eens
Truus Pinkster
Neerlandica (Groningen RU)
De oorzaak ligt al bij de middelbare school, waar vroeger geinspireerde leraren Nederlands de liefde voor de literatuur uitdroegen. Het gaat daar nu om taalvaardigheid ten dienste van de andere vakken….
Pieter Windhorst, gepensioneerd leraar Nederlands
Kletsica, Pieter. Elke docent Nederlands kan het vak vrijwel geheel naar eigen voorkeur (en expertise) invullen. Ten behoeve van a.s. studenten Nederlands heeft die leraar daartoe vijf jaar (havo) of zes jaar (vwo) de tijd.
Als jij tijdens je leraarschap examentraining bent gaan geven in plaats van literatuur of creatief schrijven, heb je dat aan jezelf te wijten. Niet ‘omdat het moest’. Van niemand niet.
Het is godgeklaagd ! En past dus zeker de VU niet !
Theo Walter
Prachtig betoog! En gedeeld op Facebook. Geen Nederlands aan de VU, wat een armoe. En dat niet alleen. Ik las elders dat HBO studenten, die leraar Nederlands willen worden, alleen nog maar de literatuur vanaf 1880 hoeven te bestuderen. Op middelbare scholen is de leeslijst al afgeschaft, omdat literatuur saai en oninteressant zou zijn. Bespottelijk. Dan kunnen we aardrijkskunde ook wel afschaffen. Nee, dan onze Britse buren, daar kun je momenteel veel van zeggen, maar ze hebben hun literatuur hoog in het vaandel staan. Het idee dat je geen Shakespeare meer zou bestuderen, omdat hij een auteur is van voor 1880! Dat zou een onbespreekbaar en lachwekkend voorstel zijn. Laat daarom de vos Reynaarde, Vondel, Multatuli en vele anderen terugkeren op scholen. Samen met taalkunde, maar mijn liefde was meer voor de literatuur. En dat je geen baan kunt vinden als Neerlandicus? Wat een onzin! Al mijn oud medestudenten Nederlands hebben een baan bij uitgeverijen, media of elders. Schaam je dus diep VU en Nederlandse beleidsmakers! Ga eerst ook eens een boek lezen!
Ik deel je verontwaardiging en maak me ernstig zorgen. Ook over de moderne vreemde talen en de literatuurstudies in het algemeen waarvan het belang steeds meer over het hoofd gezien wordt. Doorgeschoten kapitalisme.
Het is onbestaanbaar, een buitengewoon treurig stemmend besluit. Het is een illusie dat het tij nog te keren is, maar toch, wie weet: moge je vlammende betoog ter bestemder plekke opgepikt en ter harte genomen worden!
Beste Marita,
Ik ben een groot literatuurliefhebber en heb met veel voldoening Nederlands gestudeerd aan de GU Amsterdam. Natuurlijk is het bizar en treurig dat de VU de studierichting Nederlands gaat sluiten.
Maar redelijkerwijs is een afdeling voor 5 studenten
niet exploitabel. De afbraak begon al met het reduceren van de richting Nederlandse taal- en letterkunde tot een soort variant maatschappijleer. Maar de afbraak zit veel dieper in het marginaliseren van taal- en literatuuronderwijs op alle schoolniveaus en in de verheerlijkte verengelsing van de zelfbenoemde onderwijscosmopolieten.
Ik schreef erover op kantelpunt.wordpress.com met name Taaltoekomst en Stiefmoedertaal.
Vriendelijke groeten
Het begin van mijn studie Engels begon met buffelen voor MO-A, als ondergrond voor doctoraal Engels van de VU. Met het grootste genoegen heb ik mij destijds ingegraven in alle aspecten van de taal. En daar bij het lesgeven veel plezier van gehad. De VU weet echt niet waar zij mee bezig zijn en wat zij weggooien.
Lieve Marita, wat heb je het protest tegen het besluit van de VU prachtig verwoord. Dat kun je mede doen door je opleiding Nederlands en de lange tijd dat je als hoogleraar andere de taalkunst bijbracht. Het gebrek aan taalbeheersing, taalkunde en grammatica is dagelijks te horen via radio en televisie waar presentatoren en gasten van ‘praatprogramma’s (wat een woord…) zich niet schamen voor hun belabberde kennis van het Nederlands. Velen zetten hun tong al in de vierde versnelling voordat ze hun hersens gestart hebben met ergerlijk taalgebruik tot gevolg.
Ik hoop dat deze hartekreet van je in ruime kring verspreid zal worden en draag daar zelf aan bij door mijn kennissen en vrienden op de hoogte stelen van deze ‘post’.
Tot ziens hoop ik. Lieve groet, Jack
>
Een mooi stuk. Verbazingwekkend dat er mensen zijn die hun eigen taal zo gemakkelijk over boord willen gooien.
Uw reactie is me uit het hart gegrepen, Marita!!
Als de VU zich niet schaamt Bilderdijk = z’n afkomst te verloochenen, dan evenmin de teloorgang van een compleet aanbod. Studenten op de VU kunnen makkelijk van mening blijven op een neo-liberale instelling te vertoeven: lekker vrij zijn! De ontkenning van z’n afkomst zien we vanaf het bao in het hele verzuilde onderwijs. Alle voormalige pc-scholen die ik in Asd. ken, bestaan onder een nieuwe naam (bv Bockesprong ipv Pro Rege) rustig door onder een interkerkelijk bestuur en niemand stoort zich eraan. En bao “de luizemoeder” viert kerstmis.
Lieve mensen,
Iedereen die hierboven/hieronder reageerde, heeft het grootste gelijk van de wereld. Ikzelf hoefde bij het trieste bericht over het einde van de afdeling Nederlands aan de De Boelelaan niet te wenen: er is groter leed in de wereld. Weemoed, dat wel. Toen ik in 1966 overstapte van de UvA (waar de democratieseringswolken zich samenpakten) naar de VU, in de Van Eeghenstraat nog, werd ik met gejuich en liefde ontvangen: ik completeerde het tweede jaar tot tien studenten. Toegegeven dat waren er twee keer zo veel als de vijf van nu. What’s in a number? Als Abraham nóg verder had durven vragen, waren de Heer en hij misschien bij vijf uitgekomen ? De ene Abraham is de andere niet. Arme VU-neerlandistiek…
Jan Dijkema